با لە پەروەردەوە بیگۆڕین

ژاپۆنییەكان لە كاتی جەنگی جیهانی دووەمدا لەگەڵ پڕچەككردنی هێزە سەربازییەكانیان بۆ بەرگریكردن، هاوكات دەستیان كرد بە لێدانی تونێل لەناو شەقامە سەرەكییەكانی تۆكیۆ و چەند شارێكی تر. رەنگە بپرسی لێدانی تونێل چ پێوەندییەكی بە پەروەردەوە هەبوو لە شارەكانی ژاپۆن؟ ئاخر ژاپۆنییەكان دەیانویست لەو تونێلانەوە منداڵان و خوێندكاران بچنە قوتابخانەكانیان و پارێزراو بن لەو بۆمب و مووشەكانەی كە بەردەدرانەوە سەر وڵاتەكەیان. خۆ ژاپۆنییەكان جەنگەكەیان دۆڕاند و لە ئەنجامی خستنەخوارەوەی دوو كڵاوەی ئەتۆمی لەلایەن ئەمەریكاوە خۆیان بەدەستەوە دا، بەڵام هەرگیز پیشەسازی و رۆحی بەرزی مانەوه و داهێنانی تەكەنۆلۆجیی ژاپۆنییەكان نەكەوت، چونكە پەروەردەیەكی بەهێزیان بنیات نابوو.

ئەم نموونەیەم هێنایەوە تا لێیەوە بچینە سەر باسی كوردستانی لەمەڕ خۆمان، بۆ ئەوەی بونیاتنان دەست پێ بكەین، دەبێت بیر لە سیستەمێكی پەروەردەیی دروست بكەینەوە، تا منداڵەكانمان فێری ئەوە بكەین كتێبیان خۆش بوێت و كتێب بخوێننەوە. بیرمەندێك دەڵێت: بۆ ئەوەی شارستانییەك لەناو بەریت، باوەڕ بە خەڵكەكەی بهێنن كتێب نەخوێننەوە. 

پێشنەكەوتنی پەروەردە لە كۆمەڵگەی ئێمەدا، هیچ كات پێوەست نییە بە تەنگژەی سیاسی و ئابوورییەوە، بگرە ئەوانە هیچ پاساو نابن بۆ پێشنەخستنی پەروەردە لە كوردستاندا، چونكە ئەگەر ویستێك هەبێت، ئەوا لەگەڵ هەموو بارودۆخەكاندا دەتوانین پەروەردەمان پێش بخەین، بەڵام ئەگەر خاوەنی سیستەمێكی پەروەردەیی بەهێز نەبین، ئیتر دەبێ بترسین، چونكە زەنگێكی ترسناكە بۆ ڕێگەخۆشكردنی هاتنە ژوورەوەی دوژمنانی سیاسی. 

وەك ئاشكرایە خوێندن لە عێراقدا هەر لە سەرەتاوە لە رێگەی حوجرەكانەوە بووە و نووسین و خوێندەواری فێری قوتابییانی حوجرەكان كراوە، دواتریش لەگەڵ هاتنی ئینگلیزەكاندا بۆ كوردستان و بەتایبەت سەردەمی دەسەڵاتی پاشایەتی لە عێراقدا، پەروەردە بە جۆرێك رێك خرا و سیستەمی رێكخستنەوەی پێوە دیار بووە، لە سەردەمی رژێمی بەعسیشدا جۆرێك لە ناسیۆنالیزمی عەرەبی و عەرەبچێتی تێكەڵ بە خوێندنی كوردی كرا، بەڵام لە دوای راپەڕینەوە بیر لە گۆڕانی‌ پرۆگرامی‌ خوێندن كرایەوە‌ و تا ئاستێك دەست كرا بە گۆڕینی سیستەمی پەروەردە بۆ خوێندكارانی هەرێم، بەڵام ئەو جۆرە گۆڕانكارییە لە ئاستی پێویستدا نەبووە، بۆیە دەبێت بیر لە كۆنگرەیەكی گەورەی پەروەردەیی بكەینەوە بۆ گۆڕانی ریشەیی لە سیستەمی پەروەردە و ژینگەی قوتابخانە و جۆری داڕشتنی وانە. لە هەمان كاتدا ویستێكی گەورە بۆ چاككردن و بەهێزكردنی رۆحی بەخشین و یەكتر قبووڵكردن. 

ئەگەر ئێمە بمانەوێ سیستەمێكی كۆمەڵایەتی و ئابووریی باش دروست بكەین یاخۆ مەبەستمان بێت نەوەكانی داهاتوومان تاكی رەسەن و خزمەتكاری نەتەوە و نیشتمان بن، یان نیازی دروستكردنی كەڵگەیەكی هۆشیارمان هەبێت و دەست لەسەر كەموكورتییەكان دابنێت لەكاتی خۆیدا، دەبێت لە پەروەردەوە دەست پێ بكەین، پەروەردە بنەمایەكی سەرەكی دروستكردنی هەر تاكێكە كە دواجار ئەو تاكانە كۆمەڵگە دروست دەكەن. 

ئێمەی كورد بەهۆی ئەوەی هێشتا خەم و ئازار یەخەی بەرنەداوین و نەمانتوانیوە بوەستین بیر بكەینەوە كۆمەڵگەی پێگەیشتوو دروست بكەین، بۆیە مایەی سەرسوڕمان نییە كە لە زۆر پرسدا پێ نەگەیشتووین و تێ ناگەین، گرنگی پەروەرده یەكێكە لەو پرسانە‌ كە سیستم دروست دەكات و ئەرك و ماف دیاری دەكات. هەر هێزێكی ئۆپۆزسیۆن یان هێزێك كە لە كوردستان بانگەشەی گۆڕین بكات، دەبێت خاوەنی پڕۆژەیەكی گەورە بن لە بواری گۆڕانكاری پەروەردەیی و دانانی بناغەیەكی هاوچەرخ بۆ سیستەمی پەروەردە، بەڵام بەداخەوە هێزی ناڕازی لە كوردستان، ئەوەندەی كەڵكەڵەی دەسەڵات و عەرشی كورسیی حوكمڕانی لە ئایدیا و بۆچوونیاندا هەستی پێ دەكرێ، قەت بیریان لە ئامادەكردنی پڕۆژەیەكی پەروەردەیی نەكردووەتەوە یاخۆ پێشخستنی كۆمەڵ لە رێگەی بەرنامەی پەروەردەیییەوە نەبووە بە خەمیان، بە مانایەكی تر بەرهەڵستی لە كوردستان داوای بەشە گەندەڵی دەكات نەك هەڵتەكاندنی گەندەڵی لە بنەڕەتەوە. 

 هەرچەندە كۆنگرەی پەروەردەیی ساڵی 2007 لە هەولێری پایتەخت هاتە بەستن و بڕیار درا سیستەمی پەروەردەی هەرێم بگۆڕن و هەرزوو بڕیارەكە كەوتە بواری جێبەجێكردنەوە، بەڵام پرسیار ئەوەیە ئاخۆ كەسی هۆشیار هەست بە گۆڕانكاری لە پێگەیاندنی تاك و پێشكەوتنی پەروەردە دەكات؟.

بێریڤان مەحموود

نووسراوه‌ له‌لایه‌ن
Parwarday Maxmur