بەختەوەری؛ (ئامانج) نییە، بەڵكو خودی (ڕێگا)كەیە!

 بەختەوەری ئەو چەمكەیە؛ هیچ كەسێك نییە پرسیار لە مێشكی دەربارەی دروست نەبووبێ، تەنانەت فەیلەسوف و بیرمەنامان و زانا و داناكانی سەرقاڵكردووە بەخۆیەوە وە هەوڵیانداوە مانای بدۆزنەوە، ئەگەر سەیربكەین خەڵكی پارەكانیان زیاد دەكەن؛ وە بڕوانامەكانیان زیاد دەكەن وە یان پلە و پۆست وەردەگرن بۆ ئەوەی بەختەوەر بن. بەڵام كاتێكیش بە پارەكان یاخود بڕوانامەكان یاخود پلە و پۆستەكان دەگەن هەست دەكەن، ئەوەی بۆی چۆتن بەختەوەری نیە بەڵكو ئەو ڕێگایەی كە (تەی)یانكردووە ئەوە بەختەوەرییە! زۆر بە كورتی و زۆر بەكوردی بەختەوەری؛ ئەوەیە دەبێ لە ئێستا بژی! بێگومان تێگەیشتن لەم قسانە تۆزێكی دەوێ، ئەوە نییە زۆرجار كە شتێك لە كەلەمان دەدا، هەموو خەم و هەوڵمان دەبێتە گەیشتن یاخود كڕینی ئەم شتە، دوای ئەوەی كە كڕیمانن لێی بێزار دەبین، ئیینجا تێدەگەین خودی هەوڵدانمان بۆ ئەو شتە بەختەوەری بووە، م.ناصری سوبحانی لە بارەی خۆشبەختیدا دەڵێت:- “ئینسان بگا بە حاڵەتێك كە نە خەفەتی بێت بە تەعبیری عربی (الحزن)، وە نە ترسی بیێت بەعەرەبی (الخوف)” واتا دۆخێكە مرۆڤ؛ نە (خەمی ڕابردوو) مێشكی داگیر بكات، وە نە (ترسی داهاتوو) دەستی لە قوڕگ نابێ.. هەر كەتۆ ئەم بابەتە دەخوێنیەوە یان بیر لە رابردووێك دەكەیەوە كە رووی داوە یان بیر لە داهاتووێك دەكەیەوە كە ئێستا نەهاتووە، ئەوەی كە گوێی لە بابەتەكانی <م.تحسین حمە غریب> ڕاگرتبێ یان كتێبەكانی خوێندبێتەوە باس لەوە دەكات كە نەفس ناتوانێ لە ئێستا بژی! ئەمە كورتەی مانای بەختەوەرییە كە چێژ لەم كارەی ئێستات وەربگری كە تێیدای، وە دەبێ مانایەك پاڵت پێوەبنێ كە كاتێك كارەكە دەكەی، نەك بەرژەوەندیەك وات لێبكا.. خودای گەوەرە دەفەرموێ:- (أَلا إِنَّ أَوْلِيَاءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلا هُمْ يَحْزَنُونَ). زۆر مانایەكی قوڵ لەم ئایەتەدا هەیە، ئەولیاكانی خودا (نەترسی ڕابردوو) و نە (خەفەتی داهاتوو)یان هەیە، بە مانایەكی تر لە ئێستا دەژین، وەك دانا و حەكیم (لاوتسو) پێی وایە:- “ئەگەر بێت و خەمناك بوویت، ئەوا تۆ لەڕابردوو دەژێیت، وە ئەگەر بێت و نیگەران بوویت، ئەوا تۆ لە داهاتوو دەژێیت، بەڵام هەر كە هەستت بە ئاشتی و ئارامی كرد، ئەوا بێگومان بە لەوەی لەساتی ئێستادا دەژیت” واتا:- ئەولیاكان بەختەوەرن و بیر و هۆشیان تەنها لەسەر ئەو كارەیە كە ئێستا دەیكەن. بە واتایەكی تر تەنها بیر لەوە دەكەنەوە كە خودا لە خۆیان ڕازی بكەن، نەوەك وەك دووڕوەكان مەبەستێكی تر لەپال كردەوەكە هەبێ.. یاخود با نمونەیەكی تر بێنینەوە، ئەگەر بە چاوێكی تر بڕوانینە ئەم دەقەی كە پێغەمبەر(د.خ) بە ئەبوبكری صدیقی فەرموو:- «لا تَحْزَنْ إِنَّ اللَّهَ مَعَنَا». دەبینین لە ئێستا ژیانێكی چەندە جوان هەیە لە ناخی پێغەمبەر، كە دەفەرموێ ئەبوبكر (مەترسە خودا لەگەڵمانە..) واتا لە ئێستا لەگەڵمانە و ئێستا فریامان دەكەوێ نەك كاتێكی تر.. قسەكانم كورت بكەمەوە بەم وتەیەی (بوزا) دەڵێ:- (بەختەوەری لەسەر ڕێگا دروستدەكرێ، نەك دوای گەیشتن) واتا بەختەوەری؛ یەك مانا و و واتای نییە، كەسی وا هەیە، بەیارمەتیدانی هەژاران بەختەوەرە واتا چێژ لەبەخشین وەردەگرێ. بەڵام كەسی وا هەیە بە قسەوتن بەدەووربەر و حوكمدان بەسەر ئەم و ئەودا بەختەوەرە واتا چێژ لە غەیبەت وەردەگرێ. واتا خودی ڕێگاكە كە تۆ چێژی لێدەبینی بەختەوەرییە نەك ئامانج و ئەنجامەكە.. یان بێینە سەر نمونەیەكی تر، لەو نمونانەی كە ڕاماندەكێشێت بۆ تێگەیشتنێكی قوڵ لەم بابەتە، ئەمیش بریتییە لە دێڕێك لە وه‌سێتنامه‌كه‌ی (گابریل گارسیا ماركیز) كە دەڵێ:-(زۆر لە ئێوە فێربووم ئەی مرۆڤ، تێگەیشتم هەموو ئەیانەوێ لە لوتكەی چیادا ژیان بكەن، بێ ئاگا لەوەی ڕازی (خۆشبەختی) لە هەڵگەڕاندایە بەچیا، نە خودی لوتكەی چیاكە؛ كە خەونی پێوە دەبینن). كەواتە بۆمان دەردەكەوێ ژیان؛ خودی ڕێگاكەیە نەوەك گەیشتن بە كۆتایی.. تەمەنی مرۆڤ كۆتایەكەی مەرگە، كەواتە ژیانیش یەكسانە ئەو چركانەی كە حزووڕمان تێیدا هەیە، چركەكانیش یەكاسانە بە دەقەكان و دەقەكانیش یەكسانە بە كاتژمێرەكان و كاتژمێرەكانیش یەكاسانە بە ڕۆژەكان، ڕۆژەكانیش یەكسانە بە مانگ و مانگیش بە ساڵ، ساڵەكانیش یەكسانن بە تەمەنی مرۆڤ. كەواتە بۆ ئەوەی مرۆڤ كاتەكانی بەفیڕۆ نەدا، دەبێ زۆر جوان لەم وتەیە تێبگا كە دەوترێ:- (كات وەك شمشێرە، ئەگەر نەیبڕی دەتبڕێ!). دەبێ هەست بەم هاوكێشەیە بكەین، كە چۆن ئێستا ڕابردوو دروست دەكات. ئاواش تێكڕای (جوڵە و قسە و بەرهەمەكان)ی داهاتوومان یەیكسانە بە (جوڵە و قسە و بەهەمەكان)ی ئێستامان. بۆیە مڤەختەوەری؛ بریتییە لە هەستكردن بەم قوڵیە و لادانی ترسی داهاتوو و خەفەتی ڕابردوو واتا لە (ئێستا) ژیانە! كوردەواری قسەیەكی جوانی هەیە و دەڵێت:- (كاری ئەمڕۆ مەخە سبەی) چونكە سبەی كاری خۆی هەیە، هەر چ كار و كردەوەیەكی چاك هەیە ئێستا بیكە و كۆنتڕۆڵی خەیاڵەكانت بكە و بەخۆت بڵێ دەبێ لە ئێستا بژیم. كەسی داهێنەر و وریا؛ ئێستا دەقۆزنەوە و سەركەوتوو دەبن بەسەر نەفسیان. لە پێغەمبەر(د.خ) دەپرسن چ كردەویەك لای خودا خۆشەویستە؟ ئەویش دەفەرموێ:- “الصلاة على وقتها”. واتا نوێژ لەكاتی خۆیدا. ئەم دەقە دەقێكی مەعنەوی قوڵە، هەروا سادە و ساكار نییە، بپرسین ئایا نوێژكردن لە كاتی خۆی واتا چی؟ بۆیە واتا هەستكردن بەوەی كە هەر پێنج نوێژەكە، كاتی خۆیان هەیە و نەفس پێویستی بە مامەڵەیەكی ڕاستەوخۆ لەگەڵ خودا هەیە، لەو كاتەی كە خودا دایناوە نەك ئەو كاتەی نەفس مەیلی لێیەتی.. زۆرجار دەگوترێ:- (ئەگەر ماڵی هەموو دونیات هەبوو دڵت خۆش نەبوو، دینارێك ناهێنێ!). ئەم قسەیەش قسەیەكی مەعنادارە لە كوردەواریدا دەوترێ، زۆر واتا لەخۆی هەڵدەگرێ بۆ نمونە:- ڕێك سەلمێنەری ئەم یاسایەیە كە لەم نوسینە، دەمانەوێ ئاماژەی پێبدەین و بیخەینە ڕوو بۆ بەختەوەری. كە بریتییە لە ئێستا ژیان و سود وەرگرت لە كات و بەهەند وەرگرتنی چۆنیەتی ڕۆیشتن بەڕێگاكە نەك گەیشتن بە ئامانجەكە. لە كۆتایدا گەیشتینە ئەم دەرئەنجامەی بەختەوەری؛ ڕێگاكەیە نەك ئامانجەكە. لە كۆتایدا دەڵێم ئەم قسانەی وتم، هەندێكیان بەس بەقسە خۆشە، مرۆڤ ناتوانێ یادگاری و یادەوەری ناخۆش لەبیر بكات، بەڵام دەتوانێ تێیان پەڕێنێت و نەهێڵێت ببێتە بەربەست لەبەردەم خۆی، بەهەرحاڵ جوانترین دیاری ئێمە بۆ ژیان (كە كۆتایی ئێمە بریتییە لە مەرگ) ئەوەیە؛ كە (باشترین_كردەوە) بكەین، وەك خودا پێمان دەفەرموێ:- (لَّذِي خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَيَاةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا ۚ) واتا: من ئەم ژیان و مەرگەم بۆ ئەوە دروستكردەوە كە باشترین كردەوە بكەن تێدا بكەن.
نوسینی: بەڕێز ئیسماعیل

نووسراوه‌ له‌لایه‌ن
user post